محله‌گردی در خیابان ولیعصر(عج) | «کافه شهرداری» رفت «تیاتر شهر» آمد
تاریخ انتشار: ۱۶ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۳۵۴۲۹
مرضیه موسوی _همشهری آنلاین : خیابان ولیعصر(عج) از دوره پهلوی تاکنون تغییر و تحول زیادی به خود دیده است و آدم‌های زیادی را در دل خانه‌های خود سکونت داده یا در ساختمان‌هایی با کاربری‌های مختلفش پذیرفته است؛ از هنرمندان و بازیگران تئاتر در مجموعه تئاتر شهر تا پزشکان بنام شهر و چهره‌های برجسته حوزه سیاست، مذهب و موسیقی که مطب و محل زندگی‌شان در این خیابان بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پای تئاتر و تماشاخانه بعد از شهریور ۱۳۲۰ و ورود آمریکایی‌ها به ایران باز شد. تا قبل از انقلاب مشروطیت، ملیجک و تلخک و شیخ شیپور و امثال کریم شیره‌ای وظیفه سرگرم کردن شاه و درباریان را برعهده داشتند و مردم هم تئاتر روحوضی را برای سرگرمی می‌شناختند. تئاتر و نمایش بعد از مشروطه از بازار تهران شروع به رشد می‌کند و بعد به مولوی می‌رود و بعد از آن سر از لاله‌زار درمی‌آورد. بعدها سالن‌های نمایش تئاتر شهر ساخته می‌شود و محدوده کنونی چهارراه ولیعصر(عج) قطب نمایش و تئاتر در شهر تهران را می‌سازد. «نصرالله حدادی» تهران‌شناس در این‌باره می‌گوید: «سال ۱۳۴۶ علی سردار افخمی، معمار بنام شهر دستور ساخت مجموعه تئاتر شهر را می‌گیرد و آن را با الهام از معماری برج طغرل، تخت‌جمشید و معماری رم باستان می‌سازد. مجموعه تئاتر شهر هفتم بهمن سال ۱۳۵۱ گشایش یافت و نخستین نمایشی که در آن اجرا شد تئاتر باغ آلبالو اثر آنتوان چخوف به کارگردانی و بازی داریوش فرهنگ بود.»
از کافه شهرداری تا بوستان دانشجوبوستان دانشجوی امروزی تا قبل از ساخته شدن تئاتر شهر مرکزی برای تفریح اهالی تهران بود. تا سال ۱۳۴۶ به این محدوده از شهر تهران «کافه شهرداری» می‌گفتند. حدادی می‌گوید: «تا قبل از سال ۱۳۰۰ دولت خود را متولی تفریح مردم نمی‌داند. وقتی در اواخر دوره قاجار، سفارت روسیه در روزهای جمعه در باغ سفارت را باز می‌کند و مردم را به تفریح در این باغ دعوت می‌کند دولت قاجار برای اینکه مردم را از سفارت روسیه دور کند در باغ بهارستان (محوطه فعلی مجلس شورای ملی سابق و ساختمان‌های قدیمی اطراف آن) را به روی مردم باز می‌کند و مردم هم کم‌کم به کافه رفتن و تفریح‌های جدید تمایل پیدا می‌کنند.
پهلوی هم در محدوده چهارراه ولیعصر(عج) فعلی یک فضای تفریحی دایر می‌کند و اسمش را کافه شهرداری می‌گذارد. کافه‌ای که در میان باغچه‌های گلکاری شده و حوض‌های زیبا قرار داشت و عصرها مردم تهران را برای سرگرمی و تفریح به خود جذب می‌کرد. بعدها تئاتر شهر و بوستان دانشجو جای آن کافه را گرفتند.»به گفته حدادی سال ۱۳۲۴ نخستین بوستان تهران یعنی «پارک شهر» ساخته می‌شود و بعد از آن تفرجگاه‌های دیگر در تهران پا می‌گیرند؛ مثل همین محوطه کافه شهرداری که بعدها مدرن‌ترین مجموعه تئاتر تهران در آن ایجاد می‌شود.
خیابانِ فرنگیمآبخیابان ولیعصر(عج) (پهلوی سابق) که این روزها به‌عنوان طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه شهرت دارد اوایل یکپارچه نبود و هر تکه از آن یک نام جداگانه داشت؛ از میدان راه‌آهن(خیابان شوش) شروع می‌شد تا چهارراه مختاری. از آنجا تا تقاطع امیریه(گمرک). و بعد تا چهارراه معزالسلطان. از این محل تا سر پل امیر بهادر ادامه پیدا می‌کرد و از آنجا تا میدان منیریه. بعد هم تا تقاطع خیابان امام خمینی(ره) (سپه) کشیده می‌شد. از تقاطع امام خمینی(ره) هم تا سه‌راه جمهوری(سه‌راه شاه) ادامه داشت و از آنجا تا کافه شهرداری.
از آنجا که خانه پهلوی اول هم در این خیابان قرار داشت تصمیم به ساماندهی این خیابان گرفته شد. استاد تهران‌شناسی در این‌باره می‌گوید: «یک روز پهلوی اول، حاج آقا رضا رفیع(قائم‌مقام الملک) و کریم آقا بوذرجمهوری، کفیل بلدیه تهران(شهردار آن زمان) متر در دست می‌گیرند و خیابان ولیعصر(عج) را بالا و پایین می‌کنند تا به صلاحدید پهلوی اول که خود دستی در معماری و بنایی داشت آن را اصلاح کنند. میدان ولیعصر(عج) کنونی هم در دهه ۵۰ ساخته و تکمیل شد.» خیابان ولیعصر(عج) از همان سال‌های آغاز حکومت پهلوی خیابانی شلوغ و پر رفت‌وآمد بود.
از مطب پزشکانی مثل دکتر «محمد قریب» تا خانه اعیان و اشراف و مراکز خرید در این خیابان جای داشتند. حدادی می‌افزاید: «معروف بود که هر کس هر وسیله‌ای نیاز داشت می‌توانست در این خیابان پیدا کند و بخرد. خیابان پهلوی پر از مغازه‌های لوکس و محل فروش جنس‌های خارجی بود و همینجا پدیده نامگذاری مغازه‌ها و سینماها به نام‌های خارجی برای تفاخر شکل گرفت. سینماهای امپایر، آتلانتیک، پولیدور و پارامونت، نمونه‌ای از این نامگذاری‌ها بود. اتفاق بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اصلاح این رویه و ممنوعیت نامگذاری مغازه‌ها، سینماها و اماکن عمومی با اسامی خارجی بود. البته متأسفانه در سال‌های اخیر دوباره شاهد رواج نام‌های خارجی روی مغازه‌ها هستیم.»
نام باجناق رضاخان بر یک چهارراهبعد از تئاتر شهر از کوچه «پرتوی» که به نام مرحوم «عبدالحسین پرتوی» عکاس انقلاب نامگذاری شده می‌گذریم. به «سه‌راه امیر اکرم» که می‌رسیم حدادی قصه امیراکرم را تعریف می‌کند: «چراغعلی خان امیراکرم باجناق رضا خان بود و در این خیابان سکونت داشت. می‌گویند ثریا، نامزد شهریار که به اجبار به عقد تیمورتاش درآمده بود بعد از مرگ تیمورتاش مجبور به ازدواج با چراغعلی‌خان می‌شود. چراغعلی‌خان هم خیلی زود می‌میرد و ثریا در عنفوان جوانی برای دومین بار بیوه می‌شود. او وقتی بعد از ۲ ازدواج اجباری، خود را به شهریار می‌رساند شهریار شعر معروف آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا را می‌سراید.»
نخستین کارخانه مدرن یخ‌سازی ایرانسهراه «جمهوری» که به سه‌راه «شاه» شهرت داشت محل نخستین کارخانه یخ بلور تهران بود. بعد از لوله‌کشی آب تهران در سال۱۳۳۴ این کارخانه یخ ساخته شد و از آنجا که یخ‌های قالبی آن با استفاده از آب تصفیه شده آنقدر شفاف بود که می‌شد آن طرف یخ‌های شیشه‌ای شکل را دید به یخ‌های این کارخانه «بلور» می‌گفتند. قبل از دهه ۵۰ هنوز یخچال در خانه‌ها آن‌چنان باب نشده بود و سر چهارراه‌ها دکه‌هایی برای فروش یخ این کارخانه وجود داشت. حدادی می‌گوید: «قالب‌های یخ ۵۰کیلویی به قیمت ۷ریال در اختیار دکه‌داران قرار می‌گرفت و آنها یخ را تکه تکه کرده و به تدریج می‌فروختند. یخ توسط کامیون مخصوص یخ کش صبح قبل از طلوع آفتاب توزیع می‌شد و فروشندگان برای جلوگیری از آب شدن یخ‌ها گونی‌های کنفی را خیس کرده و روی قالب‌های یخ می‌انداختند. اما به هر صورت بخشی از یخ‌ها آب می‌شد و به همین دلیل این قالب‌های یخ با قیمت بسیار ارزان در اختیار آنها قرار می‌گرفت تا مردم با استفاده از این یخ بلور بتوانند از بیماری‌هایی که در گذشته به دلیل استفاده از یخچال‌های طبیعی به آن دچار می‌شدند رهایی یابند.»
گذری بر تاریخ معاصراز کنار کوچه‌های «صفاری» و «یزدان‌پناه» که می‌گذریم حدادی می‌گوید: «سرتیپ صفاری و سپهبد یزدان‌پناه از امرای ارتش پهلوی اول و دوم بودند. گفته می‌شود در ماجرای تیراندازی به شاه در دانشگاه تهران که توسط ناصر فخرآرایی صورت گرفت به‌رغم اینکه پهلوی دوم فریاد زد او را نکشند صفاری او را کشت. سپهبد یزدان‌پناه نیز که از دوره قزاقی با پهلوی اول همراه بود در مراسم تاجگذاری هر دو پهلوی حضور داشت.» در ادامه سینما «مهتاب» دیروز و سینما «شهر قشنگ» امروز را که ۶، ۷سالی از تعطیلی‌اش می‌گذرد و به بنایی متروک تبدیل شده است پشت سر می‌گذاریم.
بیمارستان موقوفه‌ای که متروکه شددر امتداد خیابان ولیعصر(عج) به کوچه «سخنور» می‌رسیم که بنای قدیمی بیمارستان «وزیری» را در خود دارد. بیمارستان معروفی که فقط دیوارهای قدیمی و در حال فرو ریختن از آن باقی مانده است. تکه‌های پارچه جای خالی شیشه‌های شکسته و بخشی از در تخریب شده بیمارستان را پر کرده است. کنار در تابلویی از میراث فرهنگی به چشم می‌خورد که می‌گوید این بیمارستان در سال ۱۳۰۸ قمری وقف بیماران مستمند شده است. اما این بنای مهم و عام‌المنفعه این روزها به یک چهار دیواری که درون آن گودبرداری شده تبدیل شده است. و حتی کاشی نوشته سردر آن نیز که توسط مرحوم حاج شیخ هادی نجم‌آبادی از محل ثلث اموال میرزا موسی و میرزا عیسی وزیر تهیه شده بود برداشته شده است. حدادی می‌گوید: «شیخ هادی نجم‌آبادی و آیت‌الله فیروزآبادی ۲روحانی فعال و خوش‌فکر بودند که برای گسترش خدمات پزشکی برای مردم تلاش‌های فراوانی کردند.
آنها با لباس روحانیت خود وارد اتاق عمل می‌شدند.» گفته می‌شود هنگام ساخت بیمارستان وزیری، آقا شیخ هادی نجم‌آبادی شب‌ها به ناگهان در دل تاریکی شب گم می‌شد و اهل خانه نگران به دنبال او بودند. یکی از همسایگان خبر آورد: «دیدم آشیخ در حالی‌که چراغ موشی کنارش سوسو می‌زد مشغول لگد کردن گل برای خشت مال بود. وقتی فرزندان شیخ علت این کار را پرسیدند در جواب گفت: شب‌ها خوابم نمی‌برد. اینجا ضمن گفتن ذکر به درگاه باری تعالی، گل‌ها را لگد می‌کنم تا بهتر در قالب خشت بنشینند.»بیمارستان وزیری نخستین مرکز درمانی در ایران است که توسط میرزا موسی و میرزا عیسی وزیر و شیخ هادی وقف عام شد.
خانه شیخ مردمیاز اینجا تا خانه قدیمی شیخ هادی هم راه درازی نیست؛ خانه‌ای که شیخ هادی روزگاری در آن زندگی می‌کرد و این روزها علاوه بر تبدیل شدن به مقبره خانوادگی، حسینیه‌ای در آن ایجاد شده است که در ایام محرم و صفر در آن مراسم عزاداری برپا می‌شود. فرزندان و بستگان شیخ هادی نجم‌آبادی هم در همین منزل به خاک سپرده شده‌اند. استاد می‌گوید: «کپه‌ای خاک مقابل خانه شیخ هادی وجود داشت که او روی همان تل خاک می‌نشست و به کار مردم رسیدگی می‌کرد. شیخ‌کاری به کار حکومت نداشت. یک روز که ناصرالدین شاه از مقابل کوچه او در حال عبور بوده شیخ هادی که روی تل خاک‌ها نشسته بود از جا بلند می‌شود، سلام می‌کند و دوباره سر جای خود می‌نشیند.» محوطه مقبره با فرش پوشانده شده و کلاس‌های درس قرآن و تفسیر در همین محل با حضور اهالی برگزار می‌شود.
به خانه بوذرجمهری نزدیک می‌شویم؛ خانه‌ای با دیوارهای طبله کرده که چندین دست چرخیده تا نصیب کفیل بلدیه یا همان شهردار تهران در دوره پهلوی اول شود. حدادی روایت می‌کند: «قبل از به سلطنت رسیدن پهلوی وقتی احسان‌الله‌خان و خالو قربان باعث شکست نهضت میرزا کوچک خان می‌شوند این خانه را از طرف رضا خان هدیه می‌گیرند. گفته می‌شود با پایان گرفتن ماجرای نهضت جنگل آنها سر میرزا کوچک خان را روی گاری می‌گذارند و در خیابان پهلوی به نمایش می‌گذارند. سردار سپه که از این کار خوشش نیامده بود مانع از ادامه این نمایش می‌شود. سردار سپه برای این کار خانه را از خالو قربان و احسان‌الله‌خان پس می‌گیرد و به کریم آقا بوذرجمهری کفیل بلدیه تهران می‌دهد. گفته می‌شود بعد از نمایش سر میرزا کوچک‌خان، آن را به همین خانه آوردند.» حالا که حرف از میرزا کوچک خان به میان آمده استاد درباره وجه تسمیه سردارجنگل می‌گوید: «میرزا یونس، پسر میرزا بزرگ بود و به همین دلیل که اسم پدرش میرزا بزرگ بود به او میرزا کوچک می‌گفتند.»
«پژوهشکده هنر» و ساختمان سفید رنگ و خوش ترکیب آن با ترکیبی از معماری مسجد و معماری اروپایی پایین‌تر از کاخ مرمر به چشم می‌خورد. اینجا روزگاری منزل شخصی پروفسور «یحیی عدل» بود؛ دانشجویی که در دوره پهلوی اول به خرج خودش در اروپا تحصیل می‌کند و تبدیل به یکی از بزرگترین جراحان جهازهاضمه جهان می‌شود و حتی برخی از اعمال جراحی جهازهاضمه در علم طب به نام پروفسور یحیی عدل نامگذاری شده است. پروفسور عدل ۱۰ سال پیش فوت کرد. حدادی می‌گوید: «هم خانه و هم مطب دکتر یحیی عدل در همین مکان بود. دکتر عدل فردی باسواد بود و بچه‌های با سوادی هم تربیت کرد. نمونه‌اش کامران عدل که عکاس بنامی است.»
گشت زدن در خیابان ولیعصر(عج) و گذر از کنار چنارهای کهنه و پیر تهران، ما را به محوطه باغشاه می‌رساند. گنبد ساختمان کاخ مرمر از دور و لابه‌لای درخت‌های قد کشیده کاخ به چشم می‌خورد؛ گنبدی که نمادی از معماری ایرانی در اماکن متبرکه است. این گنبد، تالی گنبد مسجد شیخ لطف‌الله است و شکوه بی‌مانندی به مجموعه کاخ مرمر داده است.
قصه حاج حسین فخار و مسجد فخریه«مسجد فخریه» سال‌هاست که محل عبادت اهالی منطقه و کاسبان محله منیریه است که با آن همسایه‌اند. حاج «حسین فخریه» این مسجد را بین سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۲ ساخت؛ درست همزمان با ساخت کاخ مرمر و اتفاقاً معمار این ۲ بنا هم یک نفر است؛ استاد مرحوم «حسین لرزاده». این مسجد هم مانند مساجد و ساختمان‌های ساخته شده به سبک معماری قاجار، معماری درونگرایی دارد و هشتی ورودی مسجد حریم آن را از خیابان جدا می‌کند. استاد حدادی می‌گوید: «حاج حسین فخریه با اینکه خودش فخاری(آجرپزی) داشت؛ حتی یک خشت آجر هم از کوره پزخانه خودش برای ساخت این مسجد نمی‌آورد و تمام آجرهای آن را از جای دیگری تهیه می‌کند تا دیگران هم از محل ساخت این مسجد سودی ببرند.
آجرها را از کوره پزخانه‌های متعدد حوالی نازی‌آبادی به اینجا می‌آوردند. حاج حسین برای این امر دستوراتی تعیین کرده بود مثل اینکه چهارپایان هر روز فقط باید مقدار مشخصی آجر حمل می‌کردند؛ ۷۰ الاغ، ۸۰ اسب و ۹۰ قاطر و شتر و هر هزار متر باید برای آنها کاه و یونجه و آب گذاشته شود. چنانچه این چهارپایان زخمی شوند باید آنها را زخم‌بندی کرده و تا پایان زخم‌بندی از آنها کار نکشند و حتی دیه زخمی شدن آنها را هم بپردازند و بعد از پایان گرفتن ساخت مسجد این حیوانات رها شوند.»
حیاط نقلی مسجد، دیوارهای آجرکاری شده و کاشیکاری شده دارد. مسجد فخریه یکی از مساجد شهر تهران است که قبله آن اصطلاحاً «استهلاک» و انحراف ندارد؛ زیرا استاد حسین لرزاده محراب مسجد را همسو با خانه کعبه ساخته است. محراب نیز به سمت جنوب مسجد ساخته شده و در ورودی از سمت شمال است. به این‌ترتیب نمازگزاران به تدریج پشت امام قرار گرفته و نماز می‌گزارند. این یکی از قوانین اصولی ساخت مسجد است که با وجود سادگی، در بسیاری از ساخت‌وسازهای جدید توجه زیادی به آن نمی‌شود.
------------------------------------------------------------------------------------------------------
منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۱ در تاریخ ۱۳۹۴/۱۲/۵
کد خبر 786176منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: شیخ هادی نجم آبادی خیابان ولی عصر عج میرزا کوچک خان حدادی می گوید مجموعه تئاتر کافه شهرداری گفته می شود دوره پهلوی تئاتر شهر پهلوی اول کاخ مرمر ساخته شد مغازه ها سه راه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۳۵۴۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ماجرای قلیان اکسیژن در کافه‌های تهران چیست؟
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره اجرای طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن در ۱۰ استان توضیح داد.
به گزارش مشرق، اخیرا بحث عرضه نوعی خاصی از قلیان تحت عنوان «قلیان اکسیژن» در برخی کافی شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها خبرساز شده؛ موضوعی که ظاهرا در راستای اجرای طرح مطالعاتی وزارت بهداشت در ۱۰ استان کشور است؛ چراکه متخصصان و مسوولان سلامت همواره نسبت به شکستن قبح استعمال قلیان در میان خانواده‌ها و استعمال آن به صورت گروهی و سرگرمی و نهایتا هم افزایش چندین برابری مصرف آن در زنان و مردان و بروز عوارض قلبی و تنفسی ناشی از آن در سنین پایین‌تر، هشدار داده‌اند.
دکتر غلامرضا حیدری مجری طرح مطالعاتی بررسی «قلیان اکسیژن» در واکنش به اخبار و فضای ایجاد شده درباره این طرح مطالعاتی، با تاکید بر اینکه «قلیان اکسیژن» استانداردهای وزارت بهداشت را دارد، اظهار کرد: مقدار گازهای اکسیژن و نیتروژن موجود در «قلیان اکسیژن» تنظیم شده و استاندارد است و حدود ۱۰ سال از زمان ثبت اختراع رسمی این دستگاه در کشور می‌گذرد.
ماجرای گاز خنده در قلیان اکسیژن
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی درباره قلیان اکسیژن خاطرنشان کرد: ادعای استفاده از گاز خنده در قلیان اکسیژن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که در پاسخ به ادعاهای مطرح شده باید گفت، استفاده از گاز خنده در قلیان اکسیژن صحت ندارد.
وی درباره ترکیب گازهای قلیان اکسیژن گفت: سهم اکسیژن از ترکیب گازهای به کار گرفته شده قلیان اکسیژن حدود ۸۰ درصد است و نیتروژن می‌تواند به میزان ۵ درصد به ترکیب گازها اضافه شود.
مجری طرح مطالعاتی بررسی دستگاه پاکدم ادامه داد: «اکسید نیتروژن» که با «گاز خنده» شناخته می‌شود، در قلیان اکسیژن وجود ندارد. «انتونوکس» که یک گاز بی‌ضرر به حساب می‌آید در قلیان اکسیژن استفاده می‌شود. پژوهش‌های متعددی درباره «انتونوکس» در سطح جهان انجام شده، یافته‌های این مطالعات از بی‌ضرر بودن این گاز حکایت می‌کند.
گاز انتونوکس اعتیادآور است؟
حیدری درباره اعتیادآور بودن انتونوکس اظهار کرد: انتونوکس از مسائلی مانند «ایجاد وابستگی»، «اعتیادآوری» و «گازهای خنده‌آور» تهی است. با توجه به ویژگی‌های انتونوکس باید گفت ادعاهایی که در ارتباط با قلیان اکسیژن مطرح شده یک بازی رسانه‌ای است.
وی درباره طرح مطالعاتی بررسی دستگاه پاکدم اظهار کرد: بررسی دستگاه پاکدم که توسط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام می‌شود یک طرح مطالعاتی به حساب می‌آید. این طرح مطالعاتی مورد تایید وزارت بهداشت واقع شده و «کد اخلاق» دارد.
نتایج تحقیقات؛ ملاک تصمیم‌گیری درباره قلیان اکسیژن
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در این طرح مطالعاتی افرادی که از قلیان اکسیژن استفاده می‌کنند مورد نظرسنجی قرار می‌گیرند، افزود: هدف از اجرای نظرسنجی این است که مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن را ارزیابی کنیم. این ارزیابی‌ها به منظور بررسی مشکلات و عوارض احتمالی ناشی از مصرف قلیان اکسیژن است. با توجه به مشکلات و عوارض احتمالی ناشی از استعمال قلیان اکسیژن برای آینده این دستگاه تصمیم می‌گیریم.
وی گفت: در حال حاضر، قلیان اکسیژن در برخی استان‌ها مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است. پاسخ به پرسش‌های «آیا قلیان اکسیژن عوارض دارد؟» و «آیا قلیان اکسیژن می‌تواند به عنوان یک دستگاه بی‌ضرر معرفی شود؟» به عنوان پرسش‌های این طرح مطالعاتی طرح شده‌اند. پاسخ به این پرسش‌ها به گذر زمان نیاز دارد. این پروژه تحقیقاتی باید به مدت یک یا ۲ سال انجام شود که بتوان به پرسش‌های مطرح‌شده پاسخ داد.
اجرای طرح مطالعاتی در ۱۰ استان کشور
حیدری افزود: طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن در شهر تهران انجام شده و مصرف‌کنندگان این دستگاه با «تست تنفسی» مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج تست تنفسی مصرف‌کنندگان قلیان اکسیژن نشان می‌دهد وضعیت تنفسی آنها نسبت به افراد عادی، کاملا بالاتر است. نتایج به دست آمده می‌تواند ما را به مسیری هدایت کند که قلیان اکسیژن، مشکلات سلامتی ندارد.
وی افزود: البته تاکید می‌کنم که به طور قطع، اظهارنظر نهایی درباره قلیان اکسیژن به بررسی‌های کامل‌تر نیاز دارد. در نظر داریم افرادی که از قلیان اکسیژن استفاده می‌کنند در ۱۰ استان کشور مورد ارزیابی قرار دهیم. بازهم تاکید می‌کنم اخبار مربوط به عوارض و اعتیادآوری قلیان اکسیژن، یک بازی رسانه‌ای و کذب محض است.
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی درباره جزئیات اجرای طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن اظهار کرد: مراکزی که قلیان‌های دخانی ارائه می‌دهند به صورت داوطلبانه در طرح تحقیقاتی شرکت می‌کنند. بر اساس استانداردهای وزارت بهداشت، درصد گازهای اکسیژن و نیتروژن قلیان اکسیژن تنظیم می‌شود. طرح تحقیقاتی در ۳ استان تهران، البرز و آذربایجان شرقی آغاز شده، همچنین امور مربوط به این طرح تحقیقاتی در استان بوشهر و شهر جیرفت در استان فارس در حال انجام است.
وی ادامه داد: استان‌های مازندران، زنجان، هرمزگان نیز به طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن اضافه می‌شوند.
طرح تحقیقاتی قلیان اکسیژن یک یا ۲ سال زمان نیاز دارد
حیدری درباره جامعه آماری طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن نیز گفت: تعداد مراکز عرضه قلیان‌های دخانی که در طرح مطالعاتی لیان اکسیژن شرکت کرده‌اند باید به «حجم نمونه» که در طرح علمی برآورد شده، برسند. میزان جامعه آماری باید به نحوی باشد که آمار و ارقام خروجی طرح تحقیقاتی از منظر آماری، «معنی‌دار» و «قابل تایید» باشد. این طرح تحقیقاتی به یک یا ۲ سال زمان نیاز دارد که میزان داده‌های مورد نظر جمع‌آوری شود. پس از جمع‌آوری داده‌ها، آنالیزهای مورد نیاز انجام می‌شود.
چرایی اجرای طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن
وی درباره چرایی اجرای طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن گفت: سال‌ها است علیه دخانیات مبارزه می‌کنیم و با اقداماتی در نظر داریم میزان مصرف دخانیات را کنترل و محدود کنیم. برنامه‌هایی با هدف کنترل دخانیات طی سال‌های گذشته مطرح شده اما شکست خورده‌اند. همچنین ممنوعیت‌های استعمال دخانیات اثربخش نبوده‌اند و جرائم مربوط به تخلفات دخانیاتی به خوبی اجرا نشده‌اند.
حیدری با بیان اینکه متاسفانه قلیان در کشور به ویژه در میان جوانان به وفور استعمال می‌شود، افزود: مصرف قلیان در جمعیت نوجوان در حال افزایش است. بررسی‌ها بیانگر این است تفاوتی در ارتباط با میزان مصرف قلیان در میان زنان و مردان وجود ندارد؛ این در حالیست که میزان مصرف سیگار در میان مردان نسبت به زنان ۱۰ برابر بیشتر است. آمار و ارقام بیانگر این است که حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد افراد بالای ۲۵ سال، چه مرد و چه زن قلیان استعمال می‌کنند.
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه قلیان در میان جامعه ایرانی ورود کرده، افزود: قلیان در میان خانواده‌ها، اماکن تفریحی و جمعیت جوان کشور ورود کرده است. میزان دود هر وعده استعمال قلیان معادل استفاده از ۱۰۰ نخ سیگار است.
حیدری درباره تنباکوهای مورد استفاده در قلیان‌ها گفت: تنباکوها غیراستاندارد به حساب می‌آیند و عمدتاً با آلودگی‌های محیطی، میکروبی و قارچی همراه هستند. زغال‌هایی هم که در قلیان استفاده می‌شوند زمینه‌ساز مسمومیت با مونوکسیدکربن هستند.
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی افزود: متاسفانه در ارتباط با کنترل مصرف قلیان هیچ برنامه‌ریزی کاملی وجود ندارد. با توجه به افزایش استعمال قلیان در میان جوانان و نوجوانان شاید بتوان گفت باید به انتظار افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی_عروقی در سنین جوانی بنشینیم. در حالی که بیماری‌های تنفسی و قلبی_عروقی معمولا در دهه‌های پنجم یا ششم زندگی بروز می‌کنند. شرایط به واسطه استفاده از قلیان به نحوی است که افراد ۲۰ و ۳۰ ساله دچار برونشیت مزمن و بیماری‌های قلبی هستند.
دستگاه قلیان اکسیژن «تایید نهایی» را نگرفته است
حیدری با بیان اینکه عوارض مصرف قلیان باید در کانون توجه قرار گیرد، افزود: بهره گرفتن از راهکارها و روش‌های علمی در جهت کنترل مصرف دخانیات باید در کانون توجه قرار گیرد. به نظر می‌رسد قلیان اکسیژن شاید بتواند جایگزین قلیان‌های دخانی شود.
وی تاکید کرد: در حال حاضر، دستگاه قلیان اکسیژن «تایید نهایی» را نگرفته است. اگر نتایج تحقیقات و شرایط طوری باشد که این دستگاه جایگزین قلیان‌های دخانی شود، یک گام موثر در جهت حفظ سلامتی جامعه به حساب خواهد آمد. اما در مجموع اظهارنظر درباره قلیان اکسیژن منوط به بررسی‌های کامل‌تر بوده و نتایج تحقیقات؛ ملاک تصمیم‌گیری در این باره خواهد شد.
منبع:همشهری آنلاین
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است